Napady padaczkowe w zespole Angelmana – badania
Zespół Angelmana (ZA) jest neuro-rozwojowym zaburzeniem genetycznym charakteryzującym się globalnymi opóźnieniami rozwojowymi, poważnymi zaburzeniami mowy, zaburzeniami równowagi lub ruchu (zwykle ataksją) oraz częstym śmiechem, spowodowanym defektem odziedziczonej matczynej kopii chromosomu 15 q11-13. ZA może wynikać z usunięcia tej części chromosomu (delecja), dziedziczenia dwóch kopii ojcowskich (disomia uniparentalna), mutacji genu UBE3A lub defektu w centrum imprintingu. Niektóre osoby spełniają kliniczne kryteria ZA, ale nie mają jednoznacznej diagnozy genetycznej. Padaczka występuje u ponad 80% dotkniętych osób, często z wieloma typami napadów i jest zwykle oporna na wiele leków.
1. EEG prawidłowy |
2. EEG pokazujący typowy bifrontalnie dominujący, uogólniony impuls skokowy 2-3 Hz i fala wolna |
3. EEG przedstawia typową aktywność delta z tyłu (ang. posterior notched delta) |
Około 1000 rodzin osób z zespołem Angelmana skontaktowano z fundacją Angelman Syndrome Foundation (ASF) i poproszono o wypełnienie ankiety online. Badanie zawierało szczegółowe pytania dotyczące obecności i prezentacji padaczki w ZA, podtypach genetycznych ZA i progresji padaczki w całym okresie życia. Uwzględniono pytania w formie bezpłatnego tekstu, które wymagały od respondentów szczegółowego opisania napadów padaczkowych członków rodziny. Kwestionariusz dodatkowo zawierał szczegółowe pytania dotyczące skutków różnych terapii padaczkowych, zarówno farmakologicznych, jak i niefarmakologicznych, w tym pytań tekstowych z prośbą do członków rodziny o szczegółowe informacje dotyczące działań niepożądanych (ang. side effects) podawanych leków.
Otrzymano odpowiedzi od członków rodziny 461 osób z ZA (podmioty włączone do badania). Średni wiek badanych wynosił 5,3 roku ( < 1-35 lat) w momencie rozpoznania, 65% pacjentów miało matczyną delecję, 18% z nieznanym podtypem, 7% każda z mutacją jednopierścieniową (UPD) i UBE3A, oraz 2% z wadą imprintingową (ID).
Spośród 461 osób, u 86% wystąpiły napady o średnim wieku wystąpienia ataku wynoszącym 2,9 roku. Wiele typów napadów odnotowano u 60% badanych (średnio 1,9 typy), a najczęstsze odnotowano napady atoniczne (41%), uogólnione napady toniczno-kloniczne (40%) i atypowe napady nieświadomości (37%). Około 32% miało złożone napady częściowe i 6% ogniskowych napadów drgawkowych. Spośród osób, które zgłosiły napady padaczkowe z częściowymi wystąpieniami, 8% miało wtórne uogólnienie. W sumie stwierdzono, że napady częściowe wystąpiły tylko u 11%, podczas gdy u 30% wystąpiły zarówno napady częściowe, jak i uogólnione. Ponadto odnotowano również napady miokloniczne, napady toniczne, skurcze dziecięce i zespół Lennoxa i Gastauta
(Tabela 1). Typy napadów zostały określone szczegółowymi opisami wolnych tekstów dostarczonych przez członków rodziny.
Tabela 1. Częstość występowania i częstość występowania różnych typów napadów i zespołów u osób z padaczką z powodu zespołu Angelmana.
LP. | TYP PADACZKI | ROZPOWSZECHNIENIE | CZĘSTOTLIWOŚĆ (PADACZKA / TYDZIEŃ) |
1. | Atoniczny | 41% | 21.5 |
2. | Uogólniony toniczno-kloniczny | 40% | 9.2 |
3. | Nieobecność | 37% | 13.9 |
4. | Złożony częściowy | 32% | 7.9 |
5. | Miokloniczny | 12% | 18.1 |
6. | Toniczny | 9% | 10.4 |
7. | Wtórnie uogólniony | 8% | 8.6 |
8. | Częściowy/Ogniskowy | 6% | 11.4 |
9. | Infantylne skórcze | 2% | 12.3 |
10. | Zespół Lennox-Gastauta | 1% | — |
W chwili badania, 34% było uznanych za wolne od napadów przez średni okres 3,2 lat, z 23% doświadczeniem wolności napadów przez ponad rok. Średni wiek wolności napadów wynosił 8,8 lat. Spośród 396 osób z napadami padaczkowymi 280 dostarczyło odpowiednich danych do określenia wskaźników aktualnej epilepsji (osoby z napadami padaczkowymi w ciągu ostatniego roku uznano za cierpiące na „obecną” epilepsję). Wskaźniki te są wymienione w Tabeli 2. Ponadto około 28% osób w wieku powyżej 15 lat odnotowało wzrost częstości napadów po okresie dojrzewania.
Tabela 2. Odsetki osób w różnych grupach wiekowych z aktualną padaczką (zdefiniowaną jako napady w ubiegłym roku) dla 280/396 z epilepsją, która dostarczyła odpowiednie dane, a także 65, którzy nigdy nie mieli napadów (N = 345).
LP. | WIEK (LATA) | BIEŻĄCE PADACZKi [%] | RAZEM W KAŻDEJ GRUPIE (N) |
1. | <3 | 46% | 30 |
2. | 3-5 | 60% | 58 |
3. | 6-8 | 61% | 51 |
4. | 9-11 | 71% | 42 |
5. | 12-14 | 52% | 46 |
6. | 15-17 | 53% | 45 |
7. | 18 lub więcej | 59% | 73 |
Podczas gdy nie jest jasne, jaki procent pacjentów doświadczyło stanu padaczkowego bez drgawek (NCSE), 137 z 396 z epilepsją (35%) zostało opisanych jako mających pewne regresje w rozwoju. Spośród przypadków regresji 96 przypisano do aktywności padaczki, a 15 do leków, a pozostałych 26 do choroby, zmian środowiskowych lub niepewnej etiologii. Nie było żadnych statystycznie istotnych różnic w typach napadów padaczkowych lub częstości padaczki na podstawie płci, ale wyraźne różnice w częstości występowania epilepsji wśród podtypów genetycznych. Osoby z delecjami macierzyńskimi i nieznanymi podtypami charakteryzowały się najwyższym odsetkiem padaczki (odpowiednio 89% i 90%), podczas gdy osoby z ID były najmniej dotknięte (55%) (Tabela 3). Nie było znaczących różnic w typach napadów wśród różnych podtypów genetycznych, z wyjątkiem bardziej katastrofalnych epilepsji, takich jak dziecięce skurcze i zespół Lennoxa i Gastauta, występujące tylko u tych z delecjami lub nieznanymi podtypami (Tabela 3).
Tabela 3. Częstość występowania różnych podtypów genetycznych w zespole Angelmana z towarzyszącymi wskaźnikami epilepsji, typami napadów wielokrotnych i zespołami padaczki epizootycznej.
LP. | MUTACJA GENETYCZNA | TYCH Z ZA [%] | Z PADACZKĄ [%] | Z WIELOKROTNYMI DRGAWKAMI RÓŻNEGO TYPU [%] | % Z IS LUB LGS |
1. | Delecja matczyna | 65% | 89% | 72% | 4% |
2. | Nieznana/Kliniczka | 18% | 90% | 60% | 3% |
3. | Disomia uniparentalna | 7% | 75% | 38% | 0% |
4. | Mutacja UBE3A | 7% | 74% | 80% | 0% |
5. | Defekt imprintingu | 2% | 55% | 80% | 0% |
IS – infantylne skurcze
LGS – zespół Lennoxa Gastauta
Najczęściej przepisywanymi lekami wśród pacjentów z epilepsją były kwas walproinowy (VPA – 62%), klonazepam (CZP – 34%), fenobarbital (PB – 30%), topiramat (TPM – 30%), karbamazepina (CBZ – 24%) , lamotrygina (LTG – 24%) i lewetiracetam (LEV – 20%). Pełna lista leków znajduje się w Tabeli 4 wraz ze średnimi dawkami i długością leczenia najczęściej stosowanymi lekami. W czasie badania pacjenci przyjmowali średnio 1,2 aktualnych leków, z których 40% było w monoterapii, a 64% próbowało wielu leków (średnio 3,2 leków). Tylko 15% uzyskało dobrą kontrolę napadów z początkowym AED i dodatkowym 8% z drugim czynnikiem, a pozostałe 77% było oporne na leczenie.
Tabela 4. Odsetek osób z AS i epilepsją, które wypróbowały różne leki przeciwpadaczkowe (LPP), ze średnią dawką (mg / kg / dzień) i długością leczenia, dla którego ta informacja była dostępna.
LP. | LEK | UŻYTO [%] | ŚREDNIA DAWKA (MG/KG/DAY) | PRZECIĘTNY PRZEBIEG LECZENIA |
1. | Kwas walproinowy | 62% | 16 (N=86) | 51 miesięcy |
2. | Clonazepam | 34% | 0.4 (N=40) | 36 miesięcy |
3. | Fenobarbital | 30% | 31. (N=9) | 14 miesiące |
4. | Topiramat | 30% | 4.4 (N=28) | 30 miesięcy |
5. | Karbamazepina | 24% | 7.3 (N=3) | 33 miesiące |
6. | Lamotrygina | 24% | 8.1 (N=24) | 13 miesięcy |
7. | Lewetyracetam | 20% | 44.4 (N=23) | 20 miesięcy |
8. | Fenytoina | 20% | —- | —- |
9. | Zonisamid | 10% | —- | —- |
10. | Ethosuximide | 8% | —- | —- |
11. | Gabapentyna | 7% | —- | —- |
12. | Felbamate | 7% | —- | —- |
13. | Okskarbazepina | 5% | —- | —- |
14. | Tranxene | 4% | —- | —- |
15. | Clobazam | 4% | —- | —- |
16. | ACTH | 2% | —- | —- |
17. | Nitrazepam | 2% | —- | —- |
18. | Inne | 5% | —- | —- |
„Inne” obejmuje pregabalinę, mysolinę i wigabatrynę.
Członkowie rodziny byli pytani, które leki najlepiej radzą sobie z padaczką, jeśli próbowały wielu leków. VPA (25%) miało najwyższy wskaźnik odpowiedzi, a następnie LEV (18%), LTG (17%) i TPM (14%). Najniższe wskaźniki odpowiedzi to CBZ (2%) i PB (2%). Podobnie, LEV (37%) i VPA (28%) były związane z najwyższym odsetkiem wolności napadów, a następnie CZP (24%) i TPM (20%), przy czym najniższa stawka to CBZ (4%). CBZ, jak dotąd, było związane z najwyższym wskaźnikiem zaostrzeń napadów (59%), a następnie PB (15%). Zobacz pełną listę w tabeli 5.
Tabela 5. Skuteczność 7 najczęściej przepisywanych leków, o czym świadczy procent, który uznał, że leki działają najlepiej dla nich (tych, którzy próbowali wielu leków), a także tych, którzy czuli, że lek zapewnia okres napadu drgawkowego lub zaostrzenia.
LP. | LEK | NAJLEPSZY | BEZ PADACZEK | ZAOSTRZENIE PADACZEK |
1. | Kwas walproinowy | 25% | 28% | 5% |
2. | Clonazepam | 11% | 24% | 5% |
3. | Fenobarbital | 2% | 13% | 15% |
4. | Topiramat | 14% | 20% | 8% |
5. | Karbamazepina | 2% | 4% | 59% |
6. | Lamotrygina | 17% | 11% | 13% |
7. | Lewetyracetam | 18% | 37% | 12% |
Częstotliwość napadów padaczkowych i zaostrzenie drgawek najczęściej przepisywanego AED. Spośród siedmiu najczęściej przepisywanych leków około 50% lub więcej osób, które wypróbowały CZP (64%), LEV (59%), VPA (54%), LTG (50%) i TPM (49%) nadal na temat tego leku w czasie badania, podczas gdy tylko 13% osób, które wypróbowały PB i 9% osób, które wypróbowywały CBZ, wciąż było na tych lekach w czasie badania, wskazując, że te leki mogą mieć lepszą tolerancję i skuteczność niż PB i CBZ. Podobnie, CBZ (45%) i PB (32%) były najczęściej związane z niedopuszczalnymi efektami ubocznymi, a następnie TPM (22%), VPA (17%), LTG (17%), LEV (14%) i CZP ( 5%). Jednak VPA wykazywał pewne potencjalnie poważne działania niepożądane u 3 pacjentów zgłaszających zapalenie trzustki, 4 pacjentów tymczasowo traciło zdolność do wykonywania ambulatoriów, 5 osób z objawami spadku liczby płytek krwi iu 1 osoby doświadczającej zmniejszonej liczby białych krwinek. Na LTG było również jedno dziecko który opracował zespół Stevensa-Johnsona. Zobacz tabelę 6, aby zapoznać się z pełną listą oraz najczęstszymi działaniami niepożądanymi każdego leku.
Tabela 6. Tolerancja 7 najczęściej przepisywanych leków, o czym świadczy procent przyjmowania każdego leku i procent zgłaszanych nietolerowanych działań niepożądanych, z najczęstszymi działaniami niepożądanymi wymienionymi dla każdego leku.
LP. | LEK | WCIĄŻ PODAWANY | NAJGORSZE SKUTKI UBOCZNE |
1. | Kwas walproinowy | 54% | 13% |
2. | Clonazepam | 64% | 4% |
3. | Fenobarbital | 13% | 20% |
4. | Topiramat | 49% | 15% |
5. | Karbamazepina | 9% | 37% |
6. | Lamotrygina | 50% | 12% |
7. | Lewetyracetam | 59% | 10% |
LP. | LEK | POZOSTAŁE SKUTKI UBOCZNE | NAJBARDZIEJ POWSZECHNE SKUTKI UBOCZNE |
1. | Kwas walproinowy | 4% | Drżenie (8%); Zmęczenie (7%) |
2. | Clonazepam | <1% | Zmęczenie (8%); Hipotonia(6%) |
3. | Fenobarbital | 12% | Letarg (14%); Drażliwość (9%) |
4. | Topiramat | 7% | Utrata masy ciała (8%); Zwolnienie poznawcze (7%) |
5. | Karbamazepina | 8% | Zwiększone drgawki (20%)*; Zmęczenie (6%) |
6. | Lamotrygina | 5% | Wysypka (6%); Zmęczenie (5%) |
7. | Lewetyracetam | 4% | Letarg(5%); Drażliwość (4%) |
Odsetek osób, które nadal przyjmowały każdą z najczęściej przepisywanych AED w AS, a także odsetki osób, które odczuły, że każdy LPP ma najbardziej nieakceptowalne skutki uboczne.
Około 17% badanych próbowało niefarmakologicznych terapii padaczki. Najczęściej stosowaną terapią dietetyczną było 40 osób (11%), które wypróbowały tę metodę, w tym 31 (8%) na klasycznej diecie ketogennej, 7 (2%) na leczeniu z niskim indeksem glikemicznym (LGIT) i 2 (~ 1% ) w przypadku niestandaryzowanych diet. Oprócz terapii dietetycznych, 16 (4%) pacjentów miało wszczepiony stymulator nerwu błędnego (VNS). (Tabela 7).
Tabela 7. Skuteczność i tolerancja niefarmakologicznych metod leczenia epilepsji w AS, o czym świadczy procent osób, dla których leczenie działało najlepiej, a procent nadal stosuje każde leczenie.
LP. | LECZENIE | PRÓBA [%] | NAJLEPSZY [%] | WCIĄŻ UŻYWANY [%] |
1. | Dieta Ketogeniczna | 8% | 36% | 19% |
2. | Dieta o niskim indeksie glikemicznym | 2% | 0% | 57% |
3. | Stymulator nerwu błędnego | 4% | 17% | 50% |
Jest to największe badanie do tej pory badające epilepsję i jej leczenie w ZA. Epilepsja występuje bardzo często w ZA i typowo, jest dość oporna na leki. Chociaż epilepsja w ZA jest uważana za uogólnioną epilepsję, widoczne napady częściowe początkowe były dość powszechne, chociaż nie reagowały dobrze na leki, takie jak CBZ, które stosuje się w leczeniu napadów ogniskowych i zwykle zaostrzają uogólnione padaczki.
Padaczka była najcięższa u osób z delecjami macierzyńskimi, ale co ciekawe, 18% osób, u których rozpoznano nieznane / kliniczne epilepsje, było podobne do tych z delecjami (90%), a bardziej katastrofalne padaczki, takie jak infantylne skurcze i Lennox- Zespół Gastauta obserwowano tylko u osób z delecjami lub nieznanymi podtypami.
Innym istotnym odkryciem tego badania jest to, że nowsze LPP, szczególnie LEV i LTG, oraz w mniejszym stopniu TPM, wydają się mieć podobną skuteczność w leczeniu padaczki w ZA w porównaniu ze starszymi, częściej przepisywanymi lekami (VPA, CZP) i mają podobne lub prawdopodobnie lepsze profile efektów ubocznych bez potrzeby rutynowego monitorowania krwi (jak w przypadku VPA) i mniejsze ryzyko potencjalnie poważnych działań niepożądanych. Terapie niefarmakologiczne, takie jak terapia dietetyczna i VNS, również wykazują korzystną skuteczność i tolerancję, ale ze względu na małą wielkość próby potrzebne są dalsze badania.
Dalsza charakterystyka epilepsji w ZA, oprócz postępów w analizach genetycznych, może, mam nadzieję, doprowadzić do lepszego zrozumienia patogenezy padaczki w tej populacji i, w końcu, lepszego podejścia do skutecznego leczenia padaczki w ZA.
Źródło:
https://www.angelman.org/what-is-as/medical-information/epilepsy-and-its-treatment-for-providers/
https://www.healthresearch.org/eeg-brain-function-measurement/